Günlük hayatımızda sıkça duyduğumuz ancak tam olarak bilmediğimiz birçok hukuki terim bulunuyor. Bunlardan biri de “feragat” kavramıdır. Peki, feragat ne anlama geliyor? Hangi alanlarda feragat söz konusu oluyor? İşte feragatin hukuki boyutuna ve türlerine dair detaylı bir inceleme:
Feragat Nedir?
Feragat, bir kimsenin sahip olduğu haktan vazgeçmesi, o haktan bilerek ve isteyerek feragat etmesi anlamına gelir. Başka bir deyişle, feragat eden kişi o haktan doğan tüm taleplerinden vazgeçmiş olur. Feragat, tek taraflı bir irade beyanıyla gerçekleşir. Karşı tarafın rızası aranmaz.
Feragatin Hukuki Niteliği Feragatin hukuktaki karşılığı, kişinin belli bir haktan vazgeçmesidir. Bu irade beyanı sonucunda o hakka ilişkin tüm talepler ortadan kalkar. Feragat, haktan vazgeçmeyi ifade ettiğinden ibra sözleşmesinden ayrılır. İbrada, karşı tarafın rızası şarttır.
Feragat Türleri Nelerdir?
Feragat Türleri Hukukumuzda farklı alanlarda feragat kurumuna rastlamak mümkündür. Feragatin başlıca türleri şunlardır:
Davadan Feragat
Davacı, açtığı davadan dilekçe ya da duruşma sırasında feragat edebilir. Bu durumda talep sonuçsuz kalır, davalı aleyhine karar verilemez. Davadan feragat, o haktan tamamen vazgeçmek anlamına gelir.
Davacı Davasından Gizlice Feragat Edebilir Mi?
Eski Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda ve yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 150. maddesinde düzenlendiği üzere, davacı davasından gizlice feragat edebilir.
Gizlice feragat, davacının açıkça davadan feragat etmemesine rağmen, açtığı davayı takip etmeyerek sonuçsuz bırakması anlamına gelir. Davacı, duruşmalara gelmeyerek veya davayı takip etmeyeceğini bildirerek, dava dosyasının işlemden kaldırılmasına neden olur.
Dava açıldıktan sonra, davacının bir ay içinde mahkemeye yenileme dilekçesi vermemesi halinde, dosya işlemden kaldırılır. Üç ay sonra da dava açılmamış sayılır. Bu durum, davacının gizlice feragat ettiğini gösterir.
Burada önemli olan, davacının gerçek iradesinin ne olduğudur. Davacı bilinçli olarak davadan feragat mı etmiştir, yoksa geçici bir süre dava takibini bırakmış mıdır? Eğer davayı yenilememişse, iradesi ne olursa olsun gizlice feragat ettiği kabul edilir.
Gizlice feragat sonucunda, davacı bir daha aynı konuda dava açamaz. Davasının tüm sonuçlarına katlanmak zorundadır. Çünkü dava kesin hükme bağlanmış, sonuçlanmış sayılır.
Özetle denilebilir ki; davacı davayı takipten vazgeçerek, gizlice de olsa davadan feragat edebilir. Ancak bunun sonuçlarına da katlanmak durumundadır. Bu nedenle gizlice feragatin hukuki bir kurum olarak kabul edildiği söylenebilir.
Mirastan Feragat
Mirasçılar, miras bırakanın terekeleri üzerindeki haklarından feragat edebilirler. Bu resmi bir sözleşme ile yapılır. Mirastan feragat edenler mirasçılık sıfatını kaybeder.
İdari Davalarda Feragat
İptal davaları ve tam yargı davalarında, davacının feragati tamamen geçerli olmayabilir. Çünkü bu davalarda kamu menfaati ön plandadır. Mahkeme, davadan feragat olsa bile davayla ilgili incelemeye devam edebilir.
Tahkimde Feragat
Tahkim sürecinde, taraflar anlaşma ile tahkim kurallarına aykırı davranabilir. Diğer taraf da bu aykırılığa itiraz etmeden tahkime devam ederse, o hakkından feragat etmiş sayılır.
Sonuç olarak feragat, kişinin bilerek ve isteyerek sahip olduğu bir haktan vazgeçmesi anlamına gelir. Hukuki alanlarda farklı şekillerde karşımıza çıkar. Feragat neticesinde, bu hakka ilişkin talepler son bulur. Ancak tüm feragat türlerinde kamu menfaati gözetilir.
